Paslanmaz Malzeme Hakkında
Paslanmaz malzeme, genellikle paslanmaz çelik anlamında kullanılır ve korozyona (paslanmaya) karşı yüksek direnç gösteren bir metal alaşımıdır. Ana bileşeni demir (Fe) olmakla birlikte, en önemli alaşım elementi krom (Cr)'dur. Krom oranı en az %10,5 olmalıdır. Krom, yüzeyde ince ve koruyucu bir oksit tabakası oluşturarak malzemenin havayla ve nemle temas ettiğinde paslanmasını önler.
Alaşım Elementleri
- Nikel (Ni): Korozyon direncini ve şekillendirilebilirliği artırır
- Molibden (Mo): Asit ve tuzlu su ortamlarında direnci artırır
- Karbon (C): Sertlik ve dayanımı artırabilir (ancak genelde düşük tutulur)
Temel Özellikler
- Korozyon direnci yüksektir
- Dayanıklıdır ve uzun ömürlüdür
- Hijyeniktir (gıda, sağlık ve ilaç sektöründe tercih edilir)
- Isıya dayanıklıdır
- Estetik görüntüsü sayesinde dekoratif amaçla da kullanılır
- Bakımı kolaydır, yüzeyi kolay temizlenir
Kullanım Alanları
- İnşaat ve mimari (cephe kaplamaları, korkuluklar)
- Gıda endüstrisi (mutfak ekipmanları, işleme makineleri)
- Sağlık sektörü (cerrahi aletler, hastane ekipmanları)
- Kimya ve petrokimya tesisleri
- Otomotiv ve havacılık
- Ev eşyaları (tencere, çatal-kaşık vb.)
Paslanmaz Malzeme Tipleri
304 (AISI 304 / 18-8)
Kompozisyon: %18 Krom, %8 Nikel
Özellikler: En yaygın paslanmaz çelik türüdür. Korozyon direnci yüksektir. Kaynaklanabilirliği ve şekil alabilirliği çok iyidir. Tuzlu su ve klor ortamına karşı hassastır.
Kullanım Alanları: Mutfak ekipmanları, ev aletleri, gıda işleme makineleri, bina cepheleri, tıbbi cihazlar
316 (AISI 316)
Kompozisyon: %16-18 Krom, %10-14 Nikel, %2-3 Molibden
Özellikler: 304'e göre daha yüksek korozyon ve özellikle klor ve tuzlu su direnci vardır. Deniz ve kimyasal ortamlara dayanıklıdır.
Kullanım Alanları: Denizcilik, kimya endüstrisi, petro-kimya tesisleri, laboratuvar ekipmanları, havuz ekipmanları, cerrahi aletler
430 (AISI 430)
Kompozisyon: %16-18 Krom, Nikel içermez (ferritik yapı)
Özellikler: Korozyon direnci düşüktür ancak maliyeti uygundur. Manyetiktir. Parlaklık verir ve dekoratif amaçla sık kullanılır.
Kullanım Alanları: Dekoratif kaplamalar, mutfak aksesuarları, otomotiv iç parçaları, beyaz eşyalar
410 (AISI 410)
Kompozisyon: %11,5-13,5 Krom
Özellikler: Sertleştirilebilir, aşınma ve darbe dayanımı yüksek, korozyon direnci düşüktür.
Kullanım Alanları: Kesici aletler, bıçaklar, valfler, pompa milleri
201 (AISI 201)
Kompozisyon: %16-18 Krom, %3,5-5,5 Nikel, %5-7,5 Manganez
Özellikler: Nikel oranı düşürülerek daha ekonomik hale getirilmiştir. Korozyon direnci 304'e göre daha düşüktür.
Kullanım Alanları: Ev eşyaları, mutfak gereçleri, dekoratif uygulamalar, mobilya aksesuarları
904L (AISI 904L)
Kompozisyon: %19-23 Krom, %23-28 Nikel, %4-5 Molibden
Özellikler: Çok yüksek korozyon ve asit direnci. Özel ve agresif kimyasal ortamlarda tercih edilir.
Kullanım Alanları: Kimyasal tanklar, petrokimya, deniz suyu sistemleri, özel endüstriyel uygulamalar
321 (AISI 321)
Özellikler: Ti ilavesi ile kristaller arası korozyon mukavemeti sağlar. Yüksek sıcaklıklara karşı çok dayanıklıdır.
Kullanım Alanları: Rezistans ve egzost boruları, manifol, uçak parçaları, kimya endüstrisi kazan parçaları
310 (AISI 310)
Özellikler: Yüksek sıcaklıklarda dahi korozyon direncini korur. Maksimum çalışma sıcaklığı 1100°C'ye kadar çıkabilir.
Kullanım Alanları: Kimya, makine endüstrisi, cam sektörü, madenler, ocaklar, fırınlar
Paslanmaz Boru
Genel Özellikler
Paslanmaz boru, korozyona ve paslanmaya dayanıklı paslanmaz çelikten imal edilen boru türüdür. Standart borulara göre çok daha uzun ömürlü ve dayanıklıdır. İç ve dış yüzeyleri pürüzsüzdür, hijyeniktir ve kimyasal dirençleri yüksektir.
Malzeme Tipleri ve Kullanım Alanları
- 304: Genel amaçlı kullanım
- 316: Kimya, denizcilik, gıda, ilaç sanayi
- 310: Yüksek sıcaklık ortamları
- 321: Isı ve kaynak dayanımı gereken yerler
- 430: Dekoratif ve iç mekan uygulamaları
Seçim Kriterleri
- Kullanım ortamı (iç/dış mekan, kimyasal ortam, deniz suyu vb.)
- Basınç ve sıcaklık gereksinimi
- Boru çapı ve et kalınlığı
- Hijyen ve temizlik gereklilikleri
Uygulama Alanları
- Gıda ve içecek tesisleri (süt, meyve suyu, bira hatları)
- Kimya ve petrokimya sanayi
- İlaç üretimi ve hastaneler
- Bina ve yapı sistemleri (korkuluk, merdiven, kolon kaplama)
- Su arıtma ve içme suyu sistemleri
- Enerji ve kazan sistemleri
- Denizcilik ve gemi inşa sanayi
- Dekoratif uygulamalar (mobilya, vitrin, iç mimari)
3.1 Paslanmaz Dikişli Boru
Paslanmaz çelik rulonun özel makinelerde silindir formuna getirilip, kenarlarının kaynak yapılarak birleştirilmesiyle üretilen boru türüdür. Üretim sürecinde kaynak izi özel işlemlerle düzleştirilir ve çoğu zaman gözle görülmez hale getirilir.
3.2 Paslanmaz Dikişsiz Boru
Herhangi bir kaynak dikişi olmadan, bütün ve yekpare olarak üretilen boru türüdür. Üretiminde paslanmaz çelik kütük yüksek sıcaklıkta delinerek ve çekilerek boru haline getirilir. İçinde kaynak izi veya birleşme noktası bulunmaz.
3.3 Paslanmaz Çelik Çekme
Çekme işlemi, paslanmaz çelikten boru, çubuk veya tel üretiminde kullanılan bir soğuk şekillendirme yöntemidir. Malzeme belirli bir kalıp içinden çekilerek inceltilir, çapı küçültülür ve istenen ölçüye getirilir. Bu işlem, özellikle dikişsiz boru, tel, çubuk ve profillerin hassas ölçülerle ve yüksek mekanik dayanımla üretilmesinde önemlidir.